Co financiamento de:
/ Portada / PRL Sectorial

Traballando con exoesqueletos na construción

04-11-2021 - ERGONOMÍA

Os exoesqueletos son unha tendencia crecente na industria da construción para dar apoio físico en tarefas onde se adoptan posturas mantidas e forzadas como, por exemplo, posturas estáticas con brazos por encima dos ombreiros, manipulación de peso sostido ou manexo de cargas, que se desenvolven durante gran parte da xornada laboral.

Os trastornos musculoesqueléticos son o problema de saúde relacionado co traballo máis prevalecente entre a poboación activa da Unión Europea afectando a preto de tres de cada cinco traballadores e seguen sendo o problema de saúde máis común en Europa, que sofren traballadores de calquera tipo de traballo e sector. En particular no sector construción, segundo o estudo da Axencia Europea para a Seguridade e a Saúde no Traballo baseado nos resultados da sexta enquisa do European Working Conditions Survey (EWCS), no sector da construción a porcentaxe de traballadores que declaran diferentes trastornos musculoesqueléticos no período de 12 meses anterior á enquisa son os seguintes: dor de costas: 52%; nas extremidades superiores 54%; e nas extremidades inferiores: 41%.

Os exoesqueletos poden reducir a carga de traballo físico, como o levantamento de cargas pesadas, o que diminúe o risco de trastornos musculoesqueléticos. Deseñar e organizar o lugar de traballo de forma ergonómica non sempre é posible, por exemplo en lugares temporais de traballo. Nestes casos, os exoesqueletos poden axudar a compensar estas faltas.

Aínda que actualmente a lexislación europea non cualifica aos exoesqueletos como Equipos de Protección Individual (EPI) son, sen dúbida, tecnoloxías de apoio persoal que asisten de forma mecánica ao corpo que poden reducir a carga de traballo físico, diminuíndo o risco de trastornos musculoesqueléticos e a penosidad en moitos tipos de traballos.

Exoesqueletos ocupacionais: clasificación e certificación

Aínda que non existe unha definición común de exoesqueleto, nos documentos de Axencia Europea para a Seguridade e a Saúde no Traballo (EU- OSHA), cítase a proposta por Liedtke e Glitsch, que o definen como un sistema de asistencia persoal que afecta o corpo de forma mecánica. Nun sentido máis estrito, os exoesqueletos son dispositivos portátiles que melloran ou soportan a forza do usuario con tecnoloxías robóticas que modifican as forzas internas ou externas que actúan sobre o corpo.

Debido ao gran número de aplicacións e ás diferentes funcionalidades, aínda non existe unha definición común. Nos textos especializados e comunicacións académicas, existe un acordo xeral de que os exoesqueletos poden definirse como estruturas mecánicas externas no corpo, e normalmente clasifícanse como sistemas activos ou pasivos. Os exoesqueletos activos utilizan actuadores (compoñentes de accionamento mecánico) para apoiar os movementos humanos. A maioría utilizan motores eléctricos, aínda que tamén se utiliza accionamento de tipo pneumático. A acción destes actuadores contrólase por medio dun programa informático que procesa a información que recibe dos sensores durante o funcionamento.

Nos exoesqueletos con sistemas pasivos os movementos do usuario xeran a enerxía almacenada e soamente utilízanse as forzas de restauración de peiraos, amortiguadores ou outros materiais para apoiar o movemento humano. Ademais, as forzas redistribúense para protexer rexións específicas do corpo. O cambio no rendemento do usuario non se debe a unha forza física adicional, senón á capacidade de manter posicións esgotadoras durante un período de tempo máis longo, por exemplo, en condicións de traballo por encima da cabeza.

Debido a cuestións técnicas, os exoesqueletos activos teñen pouca relevancia práctica debido fundamentalmente ao peso, a estrutura mecánica, o soporte da batería e o deseño da mecánica do accionamento. Pola contra, algúns exoesqueletos pasivos xa están dispoñibles comercialmente e estanse aplicando na Construción e noutras industrias.

Tendo en cuenta a parte do corpo onde aplican os exoesqueletos poden clasificarse en tres grupos:

- Exoesqueletos para a parte superior do corpo para redistribuír as forzas corporais aplicadas nas extremidades superiores e no torso. O que implica que outras rexións do corpo, como a cadeira ou as pernas, soporten cargas adicionais.

-  Exoesqueletos da parte inferior do corpo son capaces de transferir forzas ao chan e así reducir a carga sobre o sistema musculoesquelético.

- Exoesqueletos de corpo enteiro que ofrecen apoio á parte superior e inferior do corpo ao mesmo tempo.

Actualmente a lexislación europea non recolle nin unha norma de deseño técnico ou procedemento de certificación que permita considerar ou comercializar os exoesqueletos como Equipos de Protección Individual (EPI). A aplicación práctica dos exoesqueletos está fortemente relacionada coa certificación específica e pode definirse como unha axuda técnica como resultado das disposicións da Directiva de máquinas da Unión Europea (2006/42/CE). Os sistemas activos poden definirse con máis detalle coa regulación internacional de robots e dispositivos robóticos (ISO 10218-1:2011) e os requisitos de seguridade para robots de coidado persoal (ISO 13482:2014). E tamén pode considerarse un dispositivo médico de acordo coa correspondente Directiva europea (93/42/CEE), para utilizalos con fins de rehabilitación ou para aplicacións médicas, ou para facer uso deles no ámbito da inclusión

Avaliación de riscos laborais con exoesqueletos

Os riscos potenciais dos exoesqueletos nas contornas de trababajo están relacionados co seu deseño e funcionalidade. Os sistemas activos poden incluír defectos mecánicos e técnicos. É tamén factible que os exoesqueletos poidan aumentar o risco de lesións durante un resbalón, un tropezo ou unha caída, aínda que a súa influencia avalíase actualmente como baixa cando se usan exoesqueletos para a parte superior do corpo en traballos a nivel do chan.

Dependendo da construción e o peso do exoesqueleto, pode verse restrinxida a liberdade natural de movemento dos traballadores dificultando o restablecemento do equilibrio a través de movementos de compensación en caso de caída. Ademais, deben terse en conta as posibles colisións entre un exoesqueleto e o equipo de traballo, outros equipos e maquinaria.

En caso de emerxencia, os edificios deben ser evacuados rapidamente para garantir a seguridade e a saúde de todos os empregados. Por tanto, a rápida extracción dun exoesqueleto resulta fundamental. Os deseñadores tamén deben considerar as situacións nas que os traballadores poden estar sós.

Un aspecto importante que tamén recolle o documento EU-OSHA, é o relacionado coa dificultade de aceptación e mesmo o rexeitamento dos traballadores para utilizar exoesqueletos no desenvolvemento das súas tarefas, citando recentes publicacións, que analizan as barreiras para a aceptación e utilización da tecnoloxía vestible sinalando que o dispositivo non só debe ser seguro, cómodo, útil e utilizable, senón que tamén é sumamente importante, que sexa desexable para o usuario final, é por iso aconsellable recorrer a un enfoque de deseño centrado no usuario, e implicar aos usuarios (empresas e traballadores) directamente no proceso de deseño do exoesqueleto.

Ligazón ao documento da EU-OSHA (2020): Prevention of musculoskeletal disorders in the construction sector: examples from the INAIL incentive schemes

José Ignacio Argote Vea-Murguía, Enxeñeiro Consultor

Fonte: prevencionintegral.com/Interempresas.net

 

Empregamos cookies de terceiros para xenerar estatísticas da audiencia (GOOGLE ANALITICS), para o traductor de idiomas (GOOGLE), acollido a “Privacy Shield”.
Se continuas navegando estarás aceitando o seu emprego. Aceptar | Mais información
Confederación Intersindical Galega - Miguel Ferro Caaveiro 10, Santiago de Compostela Versión anterior da páxina Foros Biblioteca Privacidade RSS