Co financiamento de:
/ Portada / IDi

Xestión dos nanomateriais no lugar de traballo

30-07-2013 - EU-OSHA

Os nanomateriais son partículas diminutas, invisibles para o ollo humano. Non obstante, encóntranse presentes na nosa vida diaria en produtos ordinarios como os alimentos, os cosméticos, os dispositivos electrónicos e os medicamentos.

Algúns nanomateriais son naturais, mentres que outros son subprodutos de actividades humanas, ou fabrícanse especificamente para un determinado fin. Aínda que presentan numerosas propiedades beneficiosas, existen grandes lagoas no noso coñecemento dos riscos que levan consigo para a saúde. Polo tanto, deben adoptarse precaucións especiais na xestión destes materiais mentres avanza a investigación ao respecto.

 

Que son os nanomateriais?

Moitas organizacións coinciden na súa definición dos nanomateriais no feito de que son materiais que conteñen partículas cunha ou varias dimensións externas entre 1 e 100 nanómetros (nanómetro). Véxase a definición dos nanomateriais da Comisión Europea.

Os nanomateriais, ata 10.000 veces máis pequenos que un cabelo humano, son dunha dimensión comparable á dos átomos ou as moléculas, e toman o seu nome das súas minúsculas estruturas (un nanómetro é 10-9 dun metro). Non só polo seu diminuto tamaño, senón tamén por outras características físicas e químicas que presentan (entre outras, a súa forma e superficie), os nanomateriais difiren nas súas propiedades dos mesmos materiais a unha escala maior.

Debido a tales diferenzas, os nanomateriais brindan oportunidades novas e apaixonantes en ámbitos como a enxeñaría, a tecnoloxía da información e a comunicación, a medicina e os farmacéuticos, por nomear só algúns. Non obstante, estas mesmas características que lles confiren as súas propiedades singulares, son responsables ademais dos seus efectos na saúde humana e o medio.

Onde se encontran nanomateriais?

Os nanomateriais encóntranse presentes de xeito natural, por exemplo, nas emisións volcánicas, e poden ser subprodutos de actividades humanas, como nos fumes de escape dos motores diesel ou no fume do tabaco. En calquera caso, revisten especial interese os nanomateriais manufacturados, e estes encóntranse xa nunha gama moi ampla de produtos e aplicacións.

Algúns destes nanomateriais utilizáronse durante décadas, como a sílice amorfa sintética, por exemplo, no formigón, os pneumáticos e os produtos alimentarios. Outros descubríronse en data máis recente, como o nano-dióxido de titanio, como axente bloqueante dos raios UV en pinturas ou filtros solares; a nano-prata, como antimicrobiano en téxtiles e aplicacións médicas; ou os nanotubos de carbono, extensamente utilizados pola súa forza mecánica, peso lixeiro, propiedades de disipación da calor e condutividade eléctrica en aplicacións como a electrónica, o almacenamento de enerxía, as estruturas de naves espaciais e vehículos, e o equipamento deportivo. As novas xeracións de nanomateriais seguen desenvolvéndose con rapidez, e prevese o crecemento do mercado destes produtos.

Que motivos de inquietude no terreo da saúde e a seguridade se asocian aos nanomateriais?

Existen motivos de inquietude significativos no que respecta aos efectos dos nanomateriais na saúde. O Comité Científico dos Riscos Sanitarios Emerxentes e Recientemente Identificados (CCRSERI) determinou que existen riscos comprobados para a saúde vinculados a varios nanomateriais manufacturados. Non obstante, non todos os nanomateriais exercen necesariamente un efecto tóxico, e convén adoptar un enfoque de actuación «caso por caso» ao respecto mentres avanzan as investigacións en curso.

Os efectos máis importantes dos nanomateriais obsérvanse nos pulmóns, e inclúen, entre outros, inflamacións e danos de tecidos, fibrose, e xeración de tumores. O sistema cardiovascular tamén pode verse afectado. Algúns tipos de nanotubos de carbono poden dar lugar a efectos similares aos do amianto. Ademais dos pulmóns, determinouse que os nanomateriais poden alcanzar outros órganos e tecidos, entre os que se contan o fígado, os riles, o corazón, o cerebro, o esqueleto e diversos tecidos brandos.

Como resultado do seu pequeno tamaño e a súa gran superficie, os nanomateriais particulado en forma de po poden formular riscos de explosión, mentres que os seus correspondentes materiais en bruto pode que non.

Véxase a revisión da Comisión Europea sobre os Tipos e usos de nanomateriais, incluídos os aspectos de seguridade, e unha revisión bibliográfica de EU-OSHA sobre a «Exposición a nanopartículas no lugar de traballo».

Como se produce a exposición a nanomateriais nos lugares de traballo?

Os traballadores poden entrar en contacto con nanomateriais na fase de produción. Non obstante, un número moito maior de traballadores pode verse exposto a estes en diversas etapas da cadea de subministración, e é posible mesmo que ignoren que se encontran en contacto con nanomateriais. En consecuencia, é pouco probable que se adopten medidas abondo para evitar a exposición.

Véxase a nosa revisión bibliográfica sobre a percepción e a comunicación do risco relacionado cos nanomateriais nos lugares de traballo.

Neste sentido, a exposición pode producirse en diversos ámbitos profesionais nos que os nanomateriais se utilizan, manipulan ou procesan e, como consecuencia, propáganse polo aire e poden inhalarse, ou entrar en contacto coa pel, como nos contextos que van da asistencia sanitaria ou o traballo en laboratorios, aos labores de mantemento ou as obras de construción.

Xestión dos riscos dos nanomateriais no lugar de traballo

A lexislación da UE sobre a protección dos traballadores aplícase aos nanomateriais, aínda que non se refire explicitamente a estes. Revisten especial importancia a Directiva marco 89/391/CEE, a Directiva sobre axentes químicos 98/24/CE, e a Directiva relativa aos axentes carcinóxeno ou mutáxenos 2004/37/CE, así como a lexislación sobre substancias químicas (REACH e CLP). Nelas disponse que os empregadores están obrigados a avaliar e xestionar os riscos dos nanomateriais no traballo. Se a utilización e a xeración de nanomateriais non pode eliminarse nin se substituír por materiais e procesos menos perigosos, a exposición dos traballadores deberá reducirse ao mínimo mediante medidas acordes coa xerarquía de control, outorgando prioridade a:

  1. As medidas técnicas de control en orixe
  2. As medidas organizativas e
  3. Os equipos de protección persoal, como último recurso.

Aínda que se manteñen numerosas incertezas, existen importantes motivos de preocupación respecto aos riscos para a saúde e a seguridade que formulan os nanomateriais. Polo tanto, os empregadores, xunto cos traballadores, deberán aplicar un enfoque de precaución respecto á xestión de riscos na elección de medidas preventivas.

Pode resultar difícil identificar os nanomateriais, así como as súas fontes de emisión e niveis de exposición; non obstante, existen directrices e ferramentas para axudar a xestionar os riscos asociados a estes no lugar de traballo.

 

Fonte: EU OSHA

Empregamos cookies de terceiros para xenerar estatísticas da audiencia (GOOGLE ANALITICS), para o traductor de idiomas (GOOGLE), acollido a “Privacy Shield”.
Se continuas navegando estarás aceitando o seu emprego. Aceptar | Mais información
Confederación Intersindical Galega - Miguel Ferro Caaveiro 10, Santiago de Compostela Versión anterior da páxina Foros Biblioteca Privacidade RSS